15/12/2022 - Polska musi pilnie podjąć działania, aby wyeliminować poważne niedociągnięcia w walce z przekupstwem zagranicznych funkcjonariuszy publicznych, na które Grupa Robocza OECD ds. Przekupstwa zwraca uwagę od 2007 r. W ani jednym przedsiębiorstwie nie przeprowadzono ani jednego dochodzenia w związku z przekupstwem zagranicznych funkcjonariuszy publicznych. Żadne przedsiębiorstwo nie było też ścigane w związku z takim przekupstwem. Jeżeli chodzi o osoby fizyczne, jedynym pomyślnym jak dotąd przypadkiem ścigania było skazanie, do którego doszło w 2012 r. Pewne zarzuty, również te pojawiające się w doniesieniach medialnych, nie zostały należycie zbadane ani nie poczyniono w związku z nimi żadnych kroków. Przepis umożliwiający osobie dopuszczającej się przekupstwa ujawnienie wszystkich istotnych okoliczności czynu zabronionego, jeżeli zostaje zastosowany, sprawia, że osoby te unikają kary. Ochrona sygnalistów nie jest kompleksowa.

Licząca 44 państwa Grupa Robocza ukończyła czwartą fazę oceny wdrażania przez Polskę Konwencji o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych oraz powiązanych z nią instrumentów. Poza opisanymi wyżej problemami w sprawozdaniu wyrażono również poważne obawy dotyczące niezależności sądownictwa i prokuratury w Polsce. Wiele cech polskiej prokuratury wskazuje zasadniczo na brak poszanowania zasady niezależności prokuratury. Umożliwianie parlamentowi wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa sprawia, że zarówno KRS, jak i sądownictwo ogółem, są podatne na potencjalne wpływy polityczne i wpływy władzy wykonawczej. Narażenie sądownictwa na potencjalny wpływ władzy wykonawczej nasila się w świetle rozszerzonych kompetencji Ministra Sprawiedliwości w zakresie powoływania, dyscyplinowania i odwoływania sędziów i prezesów sądów. Funkcjonujący od dawna system delegowania sędziów i prokuratorów powinien być wolny od wpływów politycznych i wpływu władzy wykonawczej.

Grupa Robocza zaleciła w związku z tym Polsce:

• proaktywne podejście do wykrywania przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych, prowadzenia dochodzeń w ich przedmiocie i ścigania ich;
• ochronę spraw dotyczących przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych przed potencjalnymi wpływami politycznymi i wpływami władzy wykonawczej;
• uchylenie wymogu skazania osoby fizycznej jako warunku odpowiedzialności osoby prawnej i prowadzenia dochodzeń obejmujących osobę prawną;
• wyeliminowanie przepisu prowadzącego do bezkarności w przypadkach przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych; oraz
• sprawne przyjęcie przepisów dotyczących ochrony sygnalistów.
  
  

W sprawozdaniu odnotowano również pozytywne zmiany. Centralne Biuro Antykorupcyjne jest instytucją aktywną i dobrze znaną z walki z korupcją. W związku z tym może odegrać ważną rolę w zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych, jeżeli jego obowiązki zostaną rozszerzone. Generalny Inspektor Informacji Finansowej, będący jednostką wywiadu finansowego, utrzymuje dobre relacje robocze z zainteresowanymi stronami. Nowelizacja ustawy ograniczyła liczbę kar pozbawienia wolności, które mogą być karami w zawieszeniu. W sprawach dotyczących przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych możliwe jest konsensualne zakończenie postępowania. Ramy zakazu udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego w ramach kary za przekupstwo zagranicznych funkcjonariuszy publicznych są raczej rozsądne. Termin przedawnienia obowiązujący w odniesieniu do osób fizycznych w kontekście prowadzenia dochodzeń w przedmiocie przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych i ścigania ich wydaje się adekwatny. Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest dobrze znany i stosowany zarówno przez organy rządowe, jak i sektor prywatny.

Grupa Robocza przyjęła sprawozdanie dotyczące Polski w dniu 8 grudnia 2022 r. Sprawozdanie to stanowi element czwartej fazy monitorowania prowadzonego przez Grupę Roboczą od 2016 r. Czwarta faza polega na przyjrzeniu się szczególnym wyzwaniom stojącym przed państwem poddawanym ocenie i osiągnięciom tego państwa. Obejmuje również analizę takich zagadnień, jak wykrywanie przekupstwa, egzekwowanie przepisów, odpowiedzialność osób prawnych i współpraca międzynarodowa, a także niewyeliminowane problemy wskazane we wcześniejszych sprawozdaniach. Na stronach 60–66 sprawozdania znajdują się sformułowane przez Grupę Roboczą zalecenia dla Polski. Polska w grudniu 2023 r. przedstawi Grupie Roboczej sprawozdanie z realizacji najważniejszych zaleceń, a w grudniu 2024 r. sprawozdanie z realizacji wszystkich zaleceń, a także działań podjętych w celu ich egzekwowania.

Aby uzyskać dodatkowe informacje, dziennikarze powinni kontaktować się z p. Amelią Godber, Specjalistą ds. Komunikacji w Dziale OECD ds. Walki z Korupcją (+33 (0)1 45 24 85 75). Więcej informacji na temat działań Polski służących walce z korupcją można znaleźć tutaj.